Fenologie

Ondanks dat we gisteren al de klok een uur vooruit hebben gezet, en we nu dus in zomertijd leven, is er buiten nog weinig zomers te bespeuren. Weinig lente-achtigs ook, wat dat aangaat. Het knmi meldde al dat de gemiddelde temperatuur in de maand maart slechts 2.6 graden was, da's niet veel. De kalenderseizoenen lopen niet altijd in gelijke pas met de natuur, hoe graag we dat ook zouden willen.

Zoals bij de meeste (moes)tuiniers begint het bij mij ook al in januari te kriebelen, ik wil de winter achter me laten en beginnen met zaaien voor het nieuwe seizoen. Met elk zaadje wat je in de grond stopt, lijkt het alsof het voorjaar dichterbij komt. Voor het bepalen van de zaaidata laat ik me leiden door diverse bronnen, zoals bijvoorbeeld de tuinkalender van Velt, de data in al mijn andere tuinboeken, de informatie die op de zaadzakjes staat, en ik probeer ook nog een beetje rekening te houden met de maanstand. Plus dat ik elk jaar weer een beetje bijleer van de ervaringen in eigen tuin, natuurlijk.

sugarsnaps

Maar goed, dit jaar zijn we inmiddels al een heel kwartaal gepasseerd, vele zaadjes zijn (vooral binnenshuis) al gezaaid,  en volgens de boeken en vooral de tuintijdschriften (want die artikelen worden ruim van tevoren geschreven) zou de lente al in volle gang moeten zijn... nou, dat valt een beetje tegen dus. En als je de kalenders niet meer kunt vertrouwen, moet je op een andere manier bepalen in welk seizoen je zit. Enter de fenologische kalender.

In de fenologie bestudeert men de de jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen, zoals wanneer de trekvogels terugkomen, of welke planten en bomen bloeien. Om te bepalen in welk fenologisch seizoen je zit, moet je dus gewoon letten op wat er buiten gebeurt. Eigenlijk veel logischer natuurlijk, om een seintje van de natuur af te wachten dan om domweg op een kalender te kijken. Zo deden de boeren het vroeger tenslotte ook. En op die gemiddelde data zijn de zaaikalenders uiteindelijk gebaseerd. 

De fenologie verdeelt het jaar in 10 "seizoenen", waarbij de winter zo'n beetje samenvalt met de kalender-winter, en de overige kalenderseizoenen verdeeld worden in drie fases. Deze zijn dan steeds te herkennen aan wat er in de natuur gebeurt, bijvoorbeeld bloei en rijping van planten en vruchten:

Voorlente (gemiddeld feb- maart): Hazelaar, krokus, sneeuwklokjes
Eerste lente (maart-midden april): Forsythia, bessen, perebloesem
Volle lente (mid april-eind mei): Paardenkastanje, appelbloesem, framboos
Vroege zomer (eind mei-eind juni): vlierbloesem, klaproos, ridderspoor
Hartje zomer (eind juni-eind juli): lavendel, kers
Late zomer (augustus): heide, guldenroede, de eerste rijpe appels komen nu
Vroege herfst (eerste helft September): rijpe vlierbessen en rozebottels
Volle herfst (mid September-eind oktober): druiven, appels en peren rijp, bladeren verkleuren
Late herst (eind oktober-december) late appels rijp, bladeren vallen van de bomen
Winter (December-februari): rustperiode

Nou, de (tover)hazelaar bloeit inderdaad nog, en de krokussen en sneeuwklokjes staan ook boven. Nog niet zo lang, overigens. Maar mijn forsythia doet nog niet zoveel hoor:

nog geen geel of groen in zicht!

Al met al kunnen we wel concluderen dat we nog midden in de voorlente zitten. Ik hou mijn plantjes dus nog wel even in logeerkamer/bijkeuken/koude bak, en hoop dat inderdaad, zoals wordt voorspeld, na volgende week de kou er wat uit gaat. Want ik heb intussen wel het een en ander wat de grond in wil...

Een voorbeeld van een uitgewerkte fenologische moestuinkalender vind je hier. Superhandig!
Een andere leuke site is de natuurkalender, hier kun je je eigen waarnemingen doorgeven,en zo helpen de klimaatveranderingen in kaart te brengen.

Tot slot nog wat boerenwijsheid met betrekking tot de afgelopen maand, waarvan ik hoop dat ze kloppen:

 

Waait de wind in maart te fel, veel fruit verwacht men wel

 

Maart guur geeft een volle schuur.